falname

 

Fal bakmaya yarayan, mistik folklorun gereği olarak anlaşılması kolay bir dille yazılmış resimli ve resimsiz, tıbbî folklora ait telkine dayalı kitaplar.

Fal bakma bütün toplumlarda olduğu gibi İslâm toplumlarında da yaygın bir gelenektir. Falın toplumun hemen her kesiminde, özellikle önemli kararlar alınacağı zaman âdeta bir danışma ve iyiye yorma vasıtası olarak kabul görmesi ve yaygınlaşmasının sonucu olarak nasıl fal bakılacağını öğreten fal kitaplarının hazırlanmasına ihtiyaç duyulmuştur. Fal bakmaya yarayan bu eserler, zamanla klasik Türk ve Fars edebiyatlarında "falname" adı verilen bir tür meydana getirmiştir.

Bu eserlerin padişah ve devlet adamlarıyla ileri gelen kişilere takdim edilen nüshaları tanınmış hattat ve müzehhiplerin elinden çıktığı gibi bazılarına minyatür ve şekiller de ilâve edilmiştir.

Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan(Hazine, N. 1703) ve Ka¬lender Paşa adlı bir sanatkâr tarafın¬dan hazırlanarak I. Ahmed'e(1603-1617) takdim edilen Türkçe ve Farsça falna¬me bu özelliklere sahip en güzel örneklerdendir.

Çalışmalarımda ağırlıklı olarak Kalender Paşa’nın Falname’sine yer verilmiştir.